Phân loại bia theo hình thức bảo quản và phục vụ

09-04-2018 22:27

Phân loại bia theo hình thức bảo quản và phục vụ

Việt Nam tiêu thụ rất nhiều bia, gần 4 tỷ lít trong năm 2016. Chủng loại bia đa dạng, từ bia lon, bia chai cho đến bia hơi vỉa hè, bia tươi máy lạnh… Bài này định nghĩa các bia theo cách mà chúng được lưu bảo quản và phục vụ đến người dùng. Thực tế thì các khái niệm không thực sự được rõ ràng tách biệt, nhất là các khái niệm được tạo ra do xã hội quen gọi. Chưa kể các nhà sản xuất nhiều khi đặt tên gọi không rõ ràng cho các sản phẩm của họ để câu khách. Ở góc độ người làm bia, bạn có thể tham khảo phân loại theo cách mà bia được làm.

Bia tươi là gì?

Bia tươi có nghĩa là bia sản xuất theo cách truyền thống, còn nguyên chất chưa được lọc hay thanh trùng (pasteurized). Thực tế thì khởi đầu mọi loại bia đều là bia tươi, cho đến lúc người ta nghĩ ra cách thanh trùng để bảo quản bia tốt hơn. Trong bia tươi có thể vẫn còn men bia (yeast) có thể hoạt động nhưng thường là ở trạng thái ngủ đông do bia được phục vụ lạnh. Bia tươi được làm và phục vụ chuẩn thì uống rất ngon, khác biệt hẳn với các loại bia đã qua thanh trùng (bia chai, bia lon công nghiệp). Bạn có thể cảm nhận được sự khác biệt giống như các loại thực phẩm còn tươi nguyên (thịt, sữa, hoa quả) so với loại đã qua bảo quản, chế biến. Bia tươi thường được đựng trong keg và không để được lâu sau khi bắt đầu dùng, tuy nhiên cũng có thể được đóng chai và lưu trữ lạnh trong 1 thời gian ngắn.

Một nhà máy bia tươi cổ – (nguồn Jost Amman [Public domain], via Wikimedia Commons)

Ngày nay bia tươi ở Việt Nam được hiểu là loại bia cao cấp, uống có vị tươi ngon do chưa thanh trùng, hạn sử dụng ngắn. Tuy nhiên các cơ sở chuyên nghiệp có thể lọc bia của họ nên không còn con men trong đó (để làm bia ổn định, không tiếp tục thay đổi). Điều này không hề làm giảm vị tươi mà còn làm cho bia ngon hơn do lọc bớt các chất không cần thiết.

Một nhà máy bia tươi cổ

Bia hơi là gì?

Bia hơi là một khái niệm của riêng Việt Nam, thực chất là một loại bia tươi (với nghĩa là phải uống ngay không để lâu được) loại bình dân. Nguồn gốc của từ “hơi” chưa được tìm hiểu rõ ràng, nhiều người cho rằng là do có nhiều hơi gas CO2 trong bia, uống thì hay ợ hơi. Bia hơi được Pháp giới thiệu đưa vào Việt Nam, lâu dần thì xã hội chấp nhận và sử dụng tên gọi này. Hiện nay, bia hơi ở Việt Nam được sản xuất từ nguyên liệu đơn giản, vị và màu sắc thường nhạt, chu trình ngắn, áp dụng nhiều tiểu xảo cho nên giá thành rẻ. Bia hơi rẻ tiền ở Việt Nam dù uống cũng khá ngon, nhưng thường sau đó làm người uống nhức đầu, mệt mỏi. Bia hơi hay được so sánh với bia tươi, như là 2 dòng bia cấp thấp và cấp cao.

Bia cỏ là gì?

Là bia hơi, nhưng thường có tên gọi này khi bia không rõ nguồn gốc xuất xứ, hoặc sản xuất chất lượng thấp, áp dụng các công nghệ độc hại.

Bia thủ công là gì (craft beer)?

Là bia tươi được sản xuất ở quy mô nhỏ, theo phương thức truyền thống và không công nghiệp hóa để sản xuất hàng loạt. Do đặc thù này, bia thủ công chỉ xuất hiện ở xưởng bia nhỏ (micro brewery) hay bia gia đình (home brewer). Thường thì mỗi người nấu bia sẽ có sáng tạo ra những công thức của riêng mình, tạo nên đặc trưng và phản ánh cá tính của họ. Bia thủ công so với bia tươi nhà máy sản xuất hàng loạt cũng giống như thợ may đo riêng quần áo so với quần áo may sẵn vậy. Ý nghĩa của từ craft cũng từ đó mà ra.

Bia draught là gì?

(Có nơi gọi là draft beer) là bia tươi được bảo quản ở thùng gỗ hoặc keg inox.

Bia cask là gì?

Cask vốn dĩ là loại thùng gỗ (wood barrel), xa xưa được dùng để đựng bia rượu. Bên trong thùng gỗ này thường được phết một lớp keo dính để bia không rỉ ra, đồng thời thùng sẽ chịu được một áp suất đủ để tạo gas cho bia. Loại bia này thường được tạo gas tự nhiên ở bên trong thùng, rồi khi uống thì phải nghiêng và rót ra qua vòi, chứ không bơm ra bằng gas. Ngày nay có nơi chuyển sang dùng loại cask bằng inox, nhưng cách thức làm bia thì vẫn như cũ. Loại bia này có thể gặp ở Anh, thường gọi là cask ale. Bia IPA (Indian Pale Ale) từng được đưa lên thuyền để chở sang Ấn Độ bằng những thùng gỗ như vậy.

Bia keg là gì?

(Còn được gọi là téc hay bom bia) là bia chứa trong thùng inox, dựng đứng lên. Trong keg có ống hút bia xuống tận đáy, cho nên cần dùng gas để bơm bia lên vòi. Đây là loại bia phổ biến nhất ở các quán bia tươi (beer pub).

Bia chai là gì?

Vốn dĩ cũng là bia tươi sau khi mới được ra thành phẩm, nhưng sau đó phải qua khâu xử lý công nghiệp, bao gồm cả thanh trùng. Sau đó bia có thể đóng chai và lưu trữ lâu dài. Do đã qua xử lý công nghiệp nên nhìn chung bia mất vị tươi, uống không ngon bằng lúc còn tươi. Tuy vậy, một số hãng bia có những phương thức tốt khiến bia chai của họ có vị gần được như bia tươi. Ngoài ra thì một số hãng bia gọi đặt tên bia chai của họ nghe như bia tươi nhưng thực không phải vậy, ví dụ bia draught nhưng lại đóng chai

Bia lon là gì?

Cũng giống như bia chai, tuy nhiên là đựng trong lon bằng kim loại. Trước đây thì bia lon thường được coi là không ngon bằng bia chai, do kim loại đựng bia không tốt bằng thủy tinh. Tuy nhiên giờ công nghệ bia lon khá cao và lon có thể giữ hương vị bia rất tốt. Lon bia có lợi thế là sau khi uống thì rất nhẹ, dễ dập bẹp để tái chế, không sợ vỡ chai như thủy tinh.

Bia tuyết, bia sệt là gì?

Là bia chai, bia lon được để lạnh đến mức có tuyết đã đóng bên ngoài chai, thậm chí có lúc bia ở bên trong đã bắt đầu đặc lại, hơi sền sệt. Bia này uống rất lạnh, tạo cảm giác phê lạnh cho người uống.

Bia sệt

Trên đây là tổng kết về các loại bia hiện đang được sử dụng ở thị trường Việt Nam. Nếu bạn biết thêm loại bia nào khác, thì cho chúng tôi biết để thêm vào nhé.